Табиғи-климаттық жағдайлар
Табиғи-климаттық аймақтар орташа белдеудің далалық, орташа шөлді және шөлдік ландшафттық аймақтармен сипатталған.
Далалық ландшафттық аймаққа Нұра, Осакаров, Бұқар жырау және Қарқаралы аудандарының аумақтары кіреді.
Талшынды топырақтар басым, оңтүстік азгумусты қарақұмның кішкене телімдері бар. Орталық бөліктерінде жоғарғы ландшафттық аймақтықтың кейбір элементтері байқалады. Төменді таулардың мәрмәрлы бөліктерінде қаратүсті қатты тасты жерлерде ақ қайың-қарағайлы ормандар кездеседі. Кең таралған ландшафттарға жайылымдар, сортаң мен сор топырақтар шөлді далалық және жайылым-сор топырсқты өсімдіктерімен жатқызылады.
Далалық аймақ құрғақ шұғыл континенталды климатпен сипатталады: жаз ыстық және құрғақ, қыс аз қарлы, бірақ желдермен және борандармен қатаң. Жазды күндері температура 37 градусқа дейін жоғарылайды. Ең суық ай – қаңтар. Аяздар 45 градусқа дейін жетеді.
Жаз кезеңіндегі булану атмосфералық жауын-шашыннан 3-7 есе артық. Шұғыл континенталдылық қатаң қыспен, жоғарғы жазғы температуралармен, ауа температурасының үлкен жылдық және тәуліктік амплитудаларымен және атмосфералық жауын-шашынның аз мөлшерімен сипатталады.
Жартылай шөлді ландшафттық аймаққа келесі аумақтар енеді: Абай, Жаңаарқа, Шет және Ақтоғай аудандарының солтүстік бөлігі, Нұра және Қарқаралы аудандарының оңтүстігі.
Аталған аймақ үшін құрғақ және шұғыл континенталды климат, гумусқа кедей ашық-талшынды және қоңыр топырақтар, рельефтің төменгі телімдерінде сортаң мен сор топырақтардың, жусанды шөптердің басым болуы тән. Жартылай шөлді аймақтағы төменгі таулар мен шоқылар типчакты-жусанды тоғайлармен қатаң қаңқалы тасты топырақпен жабылған.
Шөлді ландшафттық аймаққа Ұлытау, Жаңаарқа, Шет және Ақтоғай аудандарының орталық, оңтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс бөлігінің аумақтары кіреді.
Шөлді аймақ құрғақ климатпен, жауын-шашынның төменгі деңгейімен және су ресурстарымен қамтамасыз етілуімен, буланудың үлкен көлемімен, ауа мен топырақтың температурасының айтарлықтай тоәуліктік және жылдық толқуларымен, тұрақты сыртқы су ағындарының жоқтығымен, топырақтың жоғарғы горизонттарында тұздардың жиналуымен, сирек өсімдік жабынымен сипатталады.
Облыстың аумағында сазды-тасты шөлдер, сортаңды шөлдер және тасты шөлдер басым. Сазды-тасты шөлдер Бетпақ-Даланың жерін алып жатыр. Сазды учаскелер – тақырлар – топырақты массивтер арасында да кездеседі. Тақырлар — шөлдердің өмір таралмаған түрлерінің кең тараған түрлерінің бірі.
Облыстың флорасында гүлді өсімдіктердің 1675 түрі бар, олар 480 түрге және 87 топқа жатқызылады, оның ішінде қашқаргүлділер (224 түрі), жаңғақты (128), дақылды (109), мұнарлы (108). Сонымен бірге, облыстың аумағында архегониалды өсімдіктердің 22 түрі кездеседі.
Облыстың жануарлар әлемі өте бай, мұнда сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 205 түрі, жорғалаушылардың 13 түрі, амфибиялардың 3 түрі және балықтың 20 астам түрі кездеседі.
Облыстың аумағында қасқырлар, түлкілер, киіктер, арқарлар, қабандар, борсықтар және т.б. мекендейді.
Көлдер мен өзендерде сазан, ала бұға, маринка, шортан, чебак және өзге де балықтардың түрлері бар.
|